1. Đặc điểm kinh tế
Sau thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đất nước ta bước vào thời kỳ mới, thời kỳ cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội. Đó là thuận lợi cơ bản, là nguồn động lực tinh thần to lớn để Đảng bộ và nhân dân Đắk Lắk nói chung, Ea Súp nói riêng cùng cả nước bắt tay vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Tuy nhiên, Ea Súp cũng như các địa bàn khác trong tỉnh vừa trải qua cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược, hậu quả chiến tranh để lại còn rất nặng nề, cơ sở vật chất hầu như không có gì, nền kinh tế thấp kém lạc hậu, sản xuất chủ yếu du canh, du cư, đốt rẫy làm nương, khai thác lâm sản để trao đổi lương thực, đời sống của đồng bào còn nghèo đói, lạc hậu. Trình độ dân trí còn thấp, nạn mù chữ và tái mù chữ còn khá phổ biến.
Những khó khăn thách thức lớn đối các cấp ủy Đảng và nhà nhân dân Ea Súp trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Ea Súp kinh tế rất nghèo, cơ sở vật chất, phúc lợi chỉ là con số không, sản xuất nương rẫy thường xuyên đình đốn do dịch phá hoại, sau chiến tranh hàng trăm gia đình thiếu đói nạn dịch bệnh trầm trọng.
Đảng bộ và Ủy ban nhân dân đã động viên mọi lực lượng quần chúng khai hoang, phục hóa, sản xuất lương thực để cứu đói, khôi phục sản xuất, mở rộng diện tích cây trồng giải quyết đời sống, làm thủy lợi trồng lúa và hoa màu, lập một số công trường lao động.
Sau 40 năm phát triển Sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản tiếp tục phát triển ổn định. Các loại cây trồng lâu năm, cây ngắn ngày đều đạt và vượt kế hoạch về diện tích, năng suất, sản lượng. Công tác khuyến nông, bảo vệ thực vật, chuyển đổi giống mới, áp dụng cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp... được tăng cường, việc chuyển giao và áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, thực hiện rộng rãi trên tất cả các loại cây trồng, vật nuôi. Tổng đàn gia súc, gia cầm duy trì ổn định; công tác phòng, chống, kiểm soát dịch bệnh trong chăn nuôi thực hiện hiệu quả, phát hiện, xử lý kịp thời các dịch bệnh. Tiếp tục tận dụng và phát huy tối đa tiềm năng nuôi trồng thủy sản bằng diện tích mặt nước các hồ đập và ao nhỏ, với tổng diện tích nuôi trồng 1.916 ha, sản lượng nuôi trồng và khai thác tự nhiên đạt khá. Tuy nhiên, do thời tiết trong năm phức tạp, hạn hán, lốc tố xảy ra gây nhiều thiệt hại về người và tài sản, làm giảm kết quả sản xuất ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản.
Hoạt động thương mại, dịch vụ tiếp tục phát triển, lượng hàng hóa lưu thông trên thị trường tương đối ổn định, chủng loại hàng hóa đa dạng, đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng.
2. Đặc điểm xã hội
Lịch sử hình thành và phát triển của vùng đất là con người Ea Súp gắn liền với lịch sử hình thành của Đắk Lắk , Tây Nguyên và dân tộc Viên Nam. Ea Súp là địa bàn cư trú lâu đời của đồng bào Gia Rai. Trước khi thực dân pháp đặt ách cai trị lên Tây Nguyên, đồng bào đang ở vào giai đoạn cuối của xã hội nguyên thủy, chuyển sang giai đoạn xã hội có giai cấp. Tuy chưa có sự phân hóa giai cấp, nhưng trong buôn làng đã có sự phân hóa giàu nghèo, thể hiện qua việc sở hữu nhiều chiêng ché quý, nhiều trâu bò..
Thời kỳ chống Mỹ, làng buôn có sự xáo trộn, biến động do chính sách dồn dân, lập ấp chiến lược của Mỹ -ngụy, nhưng với truyền thống yêu quê hương, đất nước, đồng bào Ea Súp đã không ngừng đấu tranh chống lại âm mưu dồn dân của địch, bảo vệ buôn làng.
Năm 1975, khi đất nước thống nhất, đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội, thực hiện chính sách định canh định cư của đảng và nhà nước, đồng bào các dân tộc Gia Rai ở Ea Súp đã chấp dứt hình thức du canh du cư, hạn chế đốt rừng làm rẫy. Phần lớn đồng bào đã biết áp dụng khoa học - kỹ thuật trong sản xuất, đã trồng điều , bắp lai, cây công nghiệp ngắn ngày với năng suất cao, đặc biệt là biết trồng lúa nước 02 vụ/ năm...đời sống của đồng bào được thay đổi cả vật chất lẫn tinh thần.
Xưa kia đồng bào Gia Rai sinh sống quần cư theo từng bộ lac, các buôn tuy cách nhau một khoảng không gian nhất định, nhưng tạo thành một mảng cư trú liên tục trên một vùng địa lý kéo dài. Là cư dân bản địa lâu đời sinh sống trong môi trường đất đai phì nhiêu, nhiều sản vật, đời sống đời sống của dồng bào khá ổn địnhtrong hình thái tự túc, tự cấp. Nghề chính của đồng bào là làm nương rẫy. Rừng chính là nguồn cung cấp đất cho cộng đồng, chủ yếu là rẫy, được canh tác theo phương theo phương thức du canh hay luân canh, theo lối đốt phá , chọc, tỉa cổ truyền, kỹ thuật canh tác của dồng bào còn thô sơ, dựa vào thiên nhiên, phát rừng làm rẫy vài ba vụ rồi bỏ hoang đi phát chỗ mới 4-5 năm mới trở về làm rẫy cũ, đồng chủ yếu trồng ngũ cốc 1 năm 1 vụ, năng suất thấp.
Chăn nuôi là kinh tế truyền thống, chăn nuôi gia súc với hình thức chăn dắt hoặc thả rông được duy trì trong các gia đình, trâu , bò, được coi là tài sản có giá trị của mỗi gia đình, chăn nuôi mang tính tự cấp, sử dụng vào việc lễ hội , cúng tế thần linh. Săn bắn, hái lượm, một hình thức kinh tế còng phổ biến, tuy chỉ giữ vị trí thứ yếu, nhưng vẫn vai trò nhất định trong đời sống sinh hoạt của người dân . Săn bắn được tiến hành theo mùa với nhiều phương thức khác nhau để bổ sung nguồn thực phẩm trong gia đình. Các nghề thủ công truyền thống như mộc, đan lát, dệt vải.. vẫn được duy trì trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Những sản phẩm dệt thổ cẩm với những đường nét hoa văn trang trí độc đáo mang đạm nét văn hóa riêng của dân tộc Gia Rai.
Cũng như nơi khác ở Tây Nguyên, bên cạnh cư dân bản địa lâu đời là Gia Rai, huyện Ea Súp hiện nay có 29 dân tộc anh em khắp mọi miền của đất nước về sinh sống lập nghiệp như dân tộc Kinh, Tày ,Nùng, Thái Mường, H' mông... theo dòng phát triển của lịch sử đã hình thành nên mối quan hệ khăng khít, giao lưu ảnh hưởng sâu sắc và thắm đượm đoàn kết giữa các dân tộc.
3. Truyền thống văn hóa
Ea Súp có nền văn hóa lâu đời độc đáo, mang đạm bản sắc văn hóa trên Cao nguyên. Với những sắc thái riêng biệt của từng dân tộc, trong quá trình phát triển giao lưu, văn hóa các dân tộc ở Ea Súp được hòa nhập với văn hóa các dân tộc tạo nên sự phong phú và đa dạng của văn hóa các dân tộc tỉnh Đắk Lắk.
Văn hóa các dân tộc ở Ea Súp thể hiện rõ nét qua văn hóa xã hội, văn hóa vật chất. Đặc trưng của văn hóa xã hội là tổ chức làng mạc, cộng đồng cư dân sống quần tụ, khép kín. Trong từng buôn, làng, quan hệ xã hội với hình thức tự quản tồn tại những luật tục, hàng trăm điều và tuân thủ sự điều khiển của Già làng.
Văn hóa vật chất thể hiện qua kiến trúc nhà sàn truyền thống, kiến trúc và điêu khắc là nét văn hóa tiêu biểu của người Gia Rai, với nghệ thuật tạo hình độc đáo, đã thể hiện những đường nét khắc họa bên trong hoặc cầu thang của ngôi nhà. Nghệ thuật điêu khắc còn thể hiện qua hình tượng nhà mồ, chim, thú, cọc đâm trâu.. thể hiện quan niệm tâm linh của người Gia Rai đối với các vị thần linh. Văn hóa của các dân tộc còn thể hiện qua sản phẩm dệt thổ cẩm, như những bộ trang phục, váy, áo, tấm choàng truyền thống. Trang phục của người đàn bà Gia Rai là váy áo thổ cẩm, đàn ông đóng khố và khoác tấm áo choàng trong những ngày lễ hội.
Đời sống tinh thần của đồng bào Gia Rai rất phong phú đa dạng. Đồng bào thờ phụng nhiều thần linh "Yàng" gần gũi xung quanh mình như là: Yang Chư, Yang pui, Yang Ea. Đồng bào quan niệm mọi vật đều có linh hồn, đều có sức sống. Văn hóa nghệ thuật dân gian với các loại hình truyện cổ, kể khan, trường ca, ca dao, tục ngữ, âm nhạc, cồng chiêng, hát múa dân gian, đã trở thành món ăn tinh thần trong đời sống của đồng bào. Lễ hội tế lễ gắn liền quan niệm của người dân về cuộc sống, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt cuộc sống bình yên, ấm no.
Trong công cuộc đổi mới, với sự phát triển của xã hội, đời sống văn hóa của đồng bào các buôn làng Ea Súp từng bước phát triển. Nhiều những phong tục tập quán lạc hậu được xóa bỏ. Đồng bào tích cực tham gia vào hoạt động văn hóa, xã hội theo đường lối chủ trương của Đảng và Nhà nước, thực hiện vận động xây dựng Buôn làng văn hóa, tạo nên một cộng đồng văn hóa vùng đồng bào dân tộc thiểu số vừa lưu giữ văn hóa truyền thống, vừa từng bước giao lưu hòa nhập và phát triển văn hóa hiện đại.
